Gîkûyû - Weather and Seasons - Rîera na Imera

-

 Mû-Gîkûyû nî arî na imera igîrî (two seasons).


Imera igîrî cia Ûgîkûyû

  1. Kîmera kîa Mbura ya Njahî.
  2. Kîmera kîa Mbura ya Mwere.

O kîmera kîarî kîa mîeri îtandatû (six months)

Kîmera kîa Mbura ya Njahî.

Kîmera kîa Mbura ya Njahî kîambagîrîria mweri-inî wa Kîhu nginya mweri-inî wa Mworia Nyoni. (March - August).

Kîmera kîa Mbura ya Mwere.

Kîmera kîa Mbura ya Mwere nakîo kîambagîrîria mweri-inî wa Mûgaa wa Kerî nginya mweri-inî wa Mûgetho (September - February).

Mû-Gîkûyû ataraga kîmera kuuma hîndî ya kûhanda nginya hîndî ya kûgetha. 

No nî acokaga akagweta atî hîndî ya Mbura nyingî egîtwo Thaatû na hîndî ya Riûa rîingî gûtetwo Themithû.

Na ningî nî kwarî Magetha ma Njahî makoragwo mweri-inî wa Gathano nginya mweri-inî wa Mwania Thenge. (July - October) Na Magetha ma Mwere namo mweri-inî wa Mûgaa nginya mweri-inî wa Mûgetho (January - February)

Mîthemba ya Mbura 


Mû-Gîkûyû nî arî mîthemba îtandatû ya Mbura 

  1. Mbura ya Mahahûra igûta
  2. Mbura ya Maguna ng'ombe 
  3. Mbura ya Njahî 
  4. Mbura ya Mwere 
  5. Mbura ya gûthambia mweri.
  6. Mbura ya kîbogoto

Mahahûra igûta 

Îno nî mbura îrîa yuraga andû me mûgûnda kana wîra-inî na thutha wa ndagîka igîrî kana ithatû îgakîa. Kaingî nî yuraga itu rîkîhîtûka îgatûma igûta ihinge wîra.

Maguna ng'ombe 

Îno nî mbura îrîa yuraga mweri-inî wa Mûgetho (February) rîrîa nyeki yûmîte mahiû makaga nyeki ya kûrîa. Mbura ya Maguna ng'ombe yaura nyeki îkamera na îkarinda rûkûngû ng'ombe na mahiû marîa mangî makoma gîa kûrîa na gîa kûnyua.

Mbura ya Njahî 

Îno nî mbura îrîa yuraga mweri-inî wa Mûthatû (April long rains) Nîyo Mbura îrîa yuraga nene ya kîmera. Nî îtagwo rîtwa rîngî Mbura ya Wathima. Nîyo îhotithagia Mûrîmi kûhanda Mbembe, Njahî, Mboco, Njûgû na indo iria ciendaga Mbura nene.

Mbura ya Mwere 

Îno nî mbura îrîa yuraga mweri-inî wa Mwania Thenge (October short rains). Îno Mbura îhotithagia Mûrîmi kûhanda irio iria ciendaga mbura îtarî nene ta Mwere na Minji. 

Mbura ya gûthambia Mweri (Moon)

Îno nî mbura yuraga kaingî Mweri mwerû ûgîûka (Welcoming the New moon)

Mbura ya Kîbogoto 

Îno nî mbura ya munîko (Floods, El-Nino). Mbura nene mûno îrîa yuraga îkaihûria njûûî, îkaraha na kîguû kîayo gîgathereria andû, mahiû na îgathûkia irio cia mîgûnda. Nî mbura ya gûthûkia na kûraga.


Rûhuho - The Wind





Rûhuho - The Wind


Riûa - The Sun



Mûkûnga Mbura - The Rainbow




Rûheni - Lightning




Matu - The Clouds




Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Gitare Shopping Centre and The History of Its Origin

-
Image
Gitare Shopping Centre stands proudly as a rural hub nestled within Gilgil constituency in Nakuru County, Kenya, conveniently situated along the Gilgil-Gitare-Tumaini road. Serving as the central point for Gitare location in Moridat ward, Gilgil Sub- County. History of Origin In the 1960s, as Kenya celebrated its independence from colonial rule, the government faced the complex task of managing a populace that had been dispossessed of its ancestral lands. With high expectations that the newly established self-rule government would restore land to its rightful owners, the Kenyan government initiated a comprehensive program. This program aimed to redistribute the vast farms and ranches formerly owned by European settlers, commonly referred to as "The White Highlands," to African small-scale holders through the implementation of African Land Settlement schemes. Against this historical backdrop, two notable schemes emerged:     Gitare Farmers' Cooperative Society (GITARE FARM
Read more

1000 Kikuyu Proverbs - Thimo Ngiri îmwe cia Gîkûyû - Language

-
Image
§   Thimo cia Gîkûyû nî nyingî mûno ona nî makîria ma Ngiri îmwe.  §    Na ningî imwe nî njerû okûringana na ûrîa rûthiomi rûthîite rûgîcemanagia na maûndû merû.  §    Ona nî wega kûmenya atî mûtamûkîre wa thimo imwe wîna ûtiganu nîûndû wa ûtiganu wa ng’ongo ta Kabete, Rware, Ndia, Embu, Cuka, Meru o hamwe na maûndû mangî maingî, no uuge wa thimo icio nî ûmwe. ( Kikuyu Proverbs are not limited to 1000. Some of these Proverbs are new as the language continues to expose itself to new things. Some pronunciations may differ according to different ridges like Kabete, Rware, Ndia, Embu, Cuka, Meru and other factors but the meaning remains the same )     §     Mwandîki ûyû nî aroria na gîtîo mûno atî wona thimo wîna ûûma atî ûrîa yand îkîtwo haha tigwo yugagwo ûtûteithîrîria na kwandîka ûrîa yagîrîirwo hau ha macokio na nî îkwandîkwo ûrîa yagîrîire. ( The Author/Editor of this text humbly requests that if you notice a Proverb that is not properly phrased don’t hesitate to highlight in the
Read more

Jian Ndungu - Mukayo Lyrics

-
Image
KIKUYU Gospel Song: Mûkayo Lyrics By Jian Ndungu  Gwakîire mûthenya ûmwe ta mîthenya îrîa îngî Ngîigua thimû yahûrûo na nî namba ng'eni Makiuga marenda manyandîke wîra Ngîmoria atîa na niî ndikîrî mûthomu Oho makiuga nî maiguîte rûgano rwakwa Na ha mûcara nîmoî nî ndîrabatara Kuogwo ndîhîke nî ndîrabatarîka mûno Hîndî îyo thimû yao ngîigua yarengeka. Mûkayo By Jian Ndungu    Îgithî Ngai wakwa nîwaiguire ngîkaya    Ndiarî handû hega ndarî mûhinyîrîrie    Maru-inî ndatûire ngûthaithaga o ta Hannah    Ndioî wakirîte ûnyonie wetereri Nîma mûhuro ûyû wa riûa gûtirî thayû Mûndû amenagîrwo wagi gûkîra mahîtia Kaingî na kaingî ndatûraga njaraga rûhî Nî manyonaga no îndî magacokia ihingo Arata arîa ndarî nao makînjeherera Makîaga bata wa gûcera na mûndû ta niî Na nîma tondû ingîa kîmateithirie nakîî Ndiarî na ûhoti ndingîa hingirie wendi wao O ûndû nî ûrî gîtûmi andû aitû ndîmûîre Gaca gaca-inî îyo nîho ndamenyeire Ngai Hîndî îrîa Roho okire akî heherera Akînjanûra na akînjîra n
Read more