Ndiba wa Ndûngi

    Mîeri ya Mû-Gîkûyû Mû-Gîkûyû etaga mîeri yake ta ûû January - Mûgaa February - Mûgetho March - Kîhu April - Mûthatû May - Mûgîranjara June - Gathathanwa July - Gathano August - Mworia Nyoni September - Mûgaa wa Kerî October - Mwania Thenge November - Kanyua Hûngû December - Gatumu.

  Mû-Gîkûyû nî arî na imera igîrî (two seasons). Imera igîrî cia  Ûgîkûyû Kîmera kîa Mbura ya Njahî. Kîmera kîa Mbura ya Mwere. O kîmera kîarî  kîa  mîeri îtandatû (six months) Kîmera kîa Mbura ya Njahî. Kîmera kîa Mbura ya Njahî kîambagîrîria mweri-inî wa Kîhu nginya mweri-inî wa Mworia Nyoni. (March - August). Kîmera kîa Mbura ya Mwere. Kîmera kîa Mbura ya Mwere nakîo kîambagîrîria mweri-inî wa Mûgaa wa Kerî nginya mweri-inî wa Mûgetho (September - February). Mû-Gîkûyû ataraga kîmera kuuma hîndî ya kûhanda nginya hîndî ya kûgetha.  No nî acokaga akagweta atî hîndî ya Mbura nyingî egîtwo Thaatû na hîndî ya Riûa rîingî gûtetwo Themithû . Na ningî nî kwarî Magetha ma Njahî makoragwo mweri-inî wa Gathano nginya mweri-inî wa Mwania Thenge. (July - October) Na Magetha ma Mwere namo mweri-inî wa Mûgaa nginya mweri-inî wa Mûgetho (January - February) Mîthemba ya Mbura  Mû-Gîkûyû nî arî mîthemba îtandatû ya Mbura  Mbura ya Mahahûra igûta Mbura ya Maguna ng'ombe  Mbura ya Njahî  Mbura ya

 Mahinda na Mathaa ma Mû-Gîkûyû (Time of day & Night) Tûtikanariganîrwo atî Mûgîkûyû gûtirî ûndû ûtarî na rîtwa, gûtirî ûndû ûtarî mûharîrie. Mathaa na Mahinda mar î na mar îtwa na g ît ûmi. Rekei tw îririkanie  û r îa mathaa kana mahinda maugagwo na G îkûyû Mathaa ma Mûthenya (Time of the Day) 1. Riûa rîkîratha kana rîkiuma ngo-inî 6am-7am   Nî riûa rîkîratha kana rîkiuma ngo-inî.  Mîrûri ya riûa îkîgereka nyamû cia gîtheka icoke marima na imamo-inî Noguo athuri mathûrimaga mahiû mao kûmenya ûrîa maraire Na noguo mîaki yahuhagwo ithûnû-inî cia mwere na mûkombî. 2. ithaa rîa kîroko kana rîa rûci-inî 7am-8am - Rîrî nî ithaa rîa kîroko kana rûci-inî - Na nîguo mahiû makayagwo matû na tûgondu na tûûri tûkagîrimwo. - Rîrî no rîo ithaa rîa kûhakûra Ndegwa, Thenge kana Ndûrûme. 3. ime rîa itîka kana ikîongithia njaû 8am-9am Nî ime rîa itîka. Rîrî norîo  ithaa tûûri na tûcaû tûgîtigithio nyina nîgetha tûhingîrwo na mbûri ithiî rûûru. 4. Rîa hiûhia ciande kana igîthiî rûru 9am-10am Riû